Bu rehber, bilgilere erişimi kolaylaştırmak için birkaç ana bölüme ayrılmıştır:
- Genel ve Anahtar Asansör Terminolojisi
- Ana Asansör Bileşenleri (Mekanik ve Elektrik)
- Asansör Çeşitleri
- Yürüyen Merdiven ve Yürüyen Bant Terminolojisi ve Bileşenleri
- Güvenlik ve Standartlarla İlgili Terimler
1. Genel ve Anahtar Asansör Terminolojisi (General & Key Elevator Terminology)
Bu bölüm, asansör endüstrisindeki temel ve sık kullanılan kavramları içermektedir.
| Türkçe Terim (Turkish) | İngilizce Karşılığı (English) | Açıklama |
|---|---|---|
| Asansör | Elevator (Amerikan İng.), Lift (İngiliz İng.) | İnsanları veya yükleri bir binanın katları arasında dikey olarak taşımak için kullanılan bir araç. |
| Asansör Kuyusu | Hoistway / Shaft | Kabin, karşı ağırlık ve diğer ekipmanların içinde hareket ettiği dikey boşluk. |
| Makine Dairesi | Machine Room (MR) | Asansör makinelerinin bulunduğu oda (genellikle kuyunun üstünde veya altında). |
| Makine Dairesiz Asansör | Machine-Room-Less (MRL) | Motor ve ekipmanlarının kuyu içine monte edildiği ve ayrı bir makine dairesi gerektirmeyen asansör tipi. |
| Kabin | Car / Cabin | Yolcuların veya yükün içinde bulunduğu oda. |
| Kapasite / Beyan Yükü | Capacity / Rated Load | Asansörün taşıyabileceği maksimum izin verilen yük (kg veya kişi sayısı olarak). |
| Beyan Hızı | Rated Speed | Normal çalışma koşullarında kabinin hareket hızı (metre/saniye). |
| Durak / Kat | Stop / Landing | Asansörün durduğu her bir kat. |
| Kuyu Dibi | Pit | Asansör kuyusunun en alt kat seviyesinin altındaki bölümü. |
| Kuyu Üstü Boşluğu | Overhead | En üst kat seviyesinden kuyu tavanının altına kadar olan dikey mesafe. |
| Kat Seviyelemesi | Leveling | Durma sırasında kabin zemininin kat zemini ile tam olarak aynı hizaya gelmesi. |
| Bakım | Maintenance | Asansörün doğru ve güvenli çalışmasını sağlamak için yapılan denetim, onarım ve önleyici faaliyetler. |
| Asansör Trafiği | Elevator Traffic | Bir binadaki yolcu hareketliliği düzeni (yoğun saatler gibi). |
| Çağrı Sistemi | Call System | Kullanıcının asansörü kendi katına çağırmasına olanak tanıyan sistem. |
2. Ana Asansör Bileşenleri (Mekanik ve Elektrik) (Main Elevator Components)
A) Kuyu ve Makine Dairesi Bileşenleri (Hoistway & Machine Room Components)
| Türkçe Parça | İngilizce Karşılığı | Açıklama |
|---|---|---|
| Tahrik Makinesi (Dişlili/Dişlisiz Motor) | Traction Machine (Geared/Gearless) | Halatlar aracılığıyla kabinin hareketi için gerekli gücü sağlayan asansör sisteminin kalbi. |
| Tahrik Kasnağı | Traction Sheave / Drive Sheave | Halatların üzerine yerleştirildiği ve dönmesiyle kabinin hareket ettiği yivli tekerlek. |
| Karşı Ağırlık | Counterweight | Halatlarla kabine bağlı olan ve kabinin ağırlığını ve kapasitesinin bir kısmını dengeleyen bir ağırlık grubu. |
| Taşıyıcı Halat / Çelik Halat | Hoist Rope / Steel Wire Rope | Kabini ve karşı ağırlığı birbirine bağlayan ve tahrik kasnağının üzerinden geçen çelik kablolar. |
| Kılavuz Ray | Guide Rail | Kuyu kenarlarına monte edilen ve kabin ile karşı ağırlığı düz bir yolda yönlendiren T-şekilli çelik profiller. |
| Kılavuz Pabuç / Paten | Guide Shoe | Kabin ve karşı ağırlık üzerine monte edilen ve kılavuz raylar üzerinde kayan veya yuvarlanan parçalar. |
| Kumanda Panosu | Controller / Control Panel | Tüm fonksiyonları, çağrıları ve güvenlik sistemlerini kontrol eden asansörün elektronik beyni. |
| Aşırı Hız Regülatörü / Governatör | Governor / Overspeed Governor | Kabin hızının izin verilen sınırı aşması durumunda güvenlik frenini etkinleştiren mekanik bir güvenlik sistemi. |
| Güvenlik Tertibatı (Paraşüt Fren) | Safety Gear / Parachute | Governatör tarafından etkinleştirildiğinde kabini raylar üzerinde kilitleyen, kabin iskeletine monte edilmiş acil durum fren mekanizması. |
| Tampon | Buffer | En alt katı geçmesi durumunda kabini veya karşı ağırlığı yumuşak bir şekilde durdurmak için tasarlanmış, kuyu dibindeki bir cihaz. |
| Dengeleme Zinciri / Halatı | Compensating Chain / Rope | Yüksek binalarda taşıyıcı halatların değişken ağırlığını dengelemek için kullanılan zincir veya halat. |
| İnvertör / Frekans Sürücüsü (VVVF) | Inverter / Variable Voltage Variable Frequency (VVVF) Drive | Kabinin yumuşak kalkışı, hareketi ve duruşu için motor hızını kontrol eden elektronik cihaz. |
B) Kabin ve Kat Bileşenleri (Car & Landing Components)
| Türkçe Parça | İngilizce Karşılığı | Açıklama |
|---|---|---|
| Kat Kapısı | Landing Door / Hoistway Door | Asansör kuyusuna erişim için her kata monte edilen kapı. |
| Kabin Kapısı | Car Door | Kabinin üzerine monte edilen ve onunla birlikte hareket eden kapı. |
| Kapı Mekanizması / Operatörü | Door Operator / Door Drive | Kabin üzerine monte edilen ve kabin ile kat kapılarının açılıp kapanmasından sorumlu olan motor. |
| Kat Kapısı Kilidi | Door Lock / Interlock | Kabin o katta olmadıkça kat kapısının açılmasını önleyen elektromekanik kilit. |
| Kilit Açma Tertibatı (Kama) | Retiring Cam | Kat kapısı kilidini açılmak üzere serbest bırakan, kabin kapı mekanizması üzerindeki parça. |
| Kat Çağrı Butonu | Landing Call Button / Hall Call Button | Katlarda asansörü çağırmak için kullanılan buton. |
| Kabin İşletim Paneli (İç Buton Takımı) | Car Operating Panel (COP) | Kabin içinde kat seçim butonları, kapı açma/kapama butonu ve alarm butonunu içeren panel. |
| Kabin Pozisyon Göstergesi | Car Position Indicator (CPI) | Kabin içinde ve katlarda asansörün mevcut konumunu ve hareket yönünü gösteren ekran. |
| Fotosel / Boy Fotoseli | Photocell / Light Curtain / Safety Edge | Kabin girişinde bulunan ve bir engel olması durumunda kapının kapanmasını önleyen optik sensör. |
| Kabin İskeleti / Karkası | Car Frame / Car Sling | Kabini çevreleyen ve taşıyıcı halatlara, kılavuz pabuçlara ve güvenlik tertibatına bağlı olan metal çerçeve. |
| Acil Durum Aydınlatması | Emergency Lighting | Elektrik kesintisi durumunda kabin içindeki aydınlatmayı sağlayan sistem. |
| Alarm Zili / Acil Durum Alarmı | Alarm Bell / Emergency Alarm | Acil durumlarda yardım istemek için kullanılan buton ve zil. |
| Otomatik Kurtarma Sistemi | Automatic Rescue Device (ARD) | Elektrik kesintisi sırasında kabini en yakın kata getirip kapıları açan sistem. |
3. Asansör Çeşitleri (Types of Elevators)
| Asansör Tipi (Türkçe) | İngilizce Karşılığı | Açıklama |
|---|---|---|
| Tahrikli Asansör | Traction Elevator | Tahrik motoru ve çelik halatlar kullanarak çalışan en yaygın asansör tipi. |
| Hidrolik Asansör | Hydraulic Elevator | Yağ basıncı ve bir hidrolik piston ile kabini yukarı hareket ettiren asansör. Alçak binalar için uygundur. |
| İnsan Asansörü | Passenger Elevator | İnsan taşımacılığı için tasarlanmıştır. |
| Yük Asansörü | Freight Elevator / Goods Lift | Yük taşımak için tasarlanmış, dayanıklı duvarlara ve yüksek kapasiteye sahip. |
| Sedye Asansörü | Hospital Elevator / Bed Lift | Hasta sedyeleri ve tıbbi ekipmanları taşımak için büyük boyutlara sahip. |
| Araç Asansörü | Car Elevator / Vehicle Lift | Otopark katları arasında araç taşımak için kullanılır. |
| Panoramik Asansör (Cam Asansör) | Panoramic Elevator / Observation Elevator | Dış manzarayı izlemek için bir veya daha fazla cam duvara sahip. |
| Ev Asansörü | Home Lift / Residential Elevator | Özel konutlarda kullanım için küçük ve düşük hızlı asansörler. |
| Çift Katlı Asansör | Double-Deck Elevator | Aynı anda ardışık iki kata hizmet veren üst üste iki kabine sahip asansör. |
4. Yürüyen Merdiven ve Yürüyen Bant Terminolojisi ve Bileşenleri (Escalator & Moving Walk Terminology)
| Türkçe Terim/Parça | İngilizce Karşılığı | Açıklama |
|---|---|---|
| Yürüyen Merdiven | Escalator | İnsanları katlar arasında taşımak için kullanılan hareketli bir merdiven. |
| Yürüyen Bant | Moving Walk / Travelator | Uzun mesafelerde (havaalanları gibi) insanları ve el arabalarını taşımak için düz (veya hafif eğimli) hareketli bir yüzey. |
| Basamak | Step | Yolcuların üzerinde durduğu yatay platformlar. |
| El Bandı / Küpeşte | Handrail | Yolcuların dengelerini sağlamaları için basamaklarla aynı hızda hareket eden hareketli bant. |
| Tarak Plakası | Comb Plate | Yürüyen merdivenin başında ve sonunda bulunan, basamaklar ile sabit platform arasına nesnelerin sıkışmasını önleyen dişli plaka. |
| Giriş/Çıkış Platformu (Alt ve Üst) | Landing Platform (Top & Bottom) | Yürüyen merdivenin başında ve sonundaki sabit alan. |
| Ana Taşıyıcı / Kafes | Truss | Yürüyen merdivenin tüm bileşenlerini barındıran ana metal yapı. |
| Tahrik Makinesi / Motor ve Dişli Kutusu | Drive Machine / Motor & Gearbox | Basamak zincirlerinin ve el bandının hareketi için gerekli gücü sağlayan tahrik sistemi. |
| Basamak Zinciri | Step Chain | Basamakların bağlı olduğu ve motor tarafından hareket ettirilen zincirler. |
| Etek Paneli / Süpürgelik | Skirt Panel | Basamakların her iki tarafında bulunan sabit paneller. |
| Etek Paneli Fırçası | Skirt Brush / Skirt Deflector Brush | Ayakkabı veya giysilerin sıkışmasını önlemek için etek panelinin alt kenarına monte edilen fırçalar. |
| Acil Durum Durdurma Butonu | Emergency Stop Button | Tehlike anında anında durdurmak için yürüyen merdivenin üstünde ve altında bulunan buton (genellikle kırmızı). |
| Eğim | Inclination | Yürüyen merdivenin yatay düzleme göre açısı (genellikle 30 veya 35 derece). |
| Korkuluk Paneli (Cam Panel) | Balustrade | Üzerinde el bandının bulunduğu yürüyen merdivenin yan duvarları (genellikle cam). |
| Palet (Yürüyen Bantlarda) | Pallet | Yürüyen banttaki “basamak” karşılığı; hareketli yüzeyi oluşturan düz metal plakalar. |
5. Güvenlik ve Standartlarla İlgili Terimler (Safety & Standards Terminology)
| Türkçe Terim | İngilizce Karşılığı | Açıklama |
|---|---|---|
| Türk Standardı (TSE) | Turkish Standard (TSE) | Türkiye’de asansörlerin tasarımı, montajı ve bakımı için teknik düzenlemeler ve gereklilikler bütünü. |
| Avrupa Standardı EN 81 | EN 81 (European Norm 81) | Avrupa’da ve dünyanın birçok yerinde asansörler ve yürüyen merdivenler için en önemli ve kapsamlı güvenlik standardı. |
| Teknik Muayene / Periyodik Kontrol | Technical Inspection / Periodical Control | Asansörün standartlara uygunluğunun yetkili bir muayene kuruluşu tarafından kontrol edilmesi ve onaylanması süreci. |
| Uygunluk Belgesi / Yeşil Etiket | Certificate of Conformity / Green Label (in TR) | Başarılı bir muayeneden sonra verilen ve asansörün güvenliğini onaylayan belge (Türkiye’de genellikle “yeşil etiket” olarak bilinir). |
| Statik Yük Testi | Static Load Test | Bileşenlerin dayanıklılığını kontrol etmek için kabine beyan yükünden daha fazla (örneğin %125) yük konulduğu bir test. |
| Dinamik Yük Testi | Dynamic Load Test | Beyan yüküyle hareket halindeyken frenleme ve güvenlik sisteminin performansını kontrol etme testi. |
| Hata Emniyetli / Tam Güvenli | Fail-Safe | Bir bileşenin arızalanması durumunda sistemin güvenli bir duruma geçmesini sağlayan tasarım ilkesi (örneğin frenler normalde kapalıdır). |
Bu kapsamlı listeyi faydalı bulmanızı umuyoruz. Asansör ve yürüyen merdiven sektöründeki neredeyse tüm önemli terimleri ve parçaları kapsamaktadır.
Yorum yok