Sıfırdan Yüze Asansör Acil Durum Gücü

Elektrik kesintileri sırasında asansörlerde mahsur kalan insanlar artık büyük bir sorun haline geldi. Asansör acil durum güç sistemi, bu soruna etkili bir çözümdür.

Yüksek katlı konut binalarında, asansör acil elektrik  sistemi , sakinlerin güvenliği ve konforu açısından önemli bir rol oynamaktadir. Bu sistem, şehir elektriğinin kesilmesi durumunda asansör kabininin katlar arasında sıkışmasını önleyecek şekilde tasarlanmıştir ve kabini en yakın  kata taşıyarak yolcuların innesinin sağlar . Bu sistemin temel amacı, elektrik kesintileri sırasında yolcuların güvenliğini sağlamak ve asansörde mahsur kalmanın durumunda oluşabilecek panik ve tehlikeleri önlemektir.

Bu yazıda, bu sistemin kapsamlı tanıtımına, bileşenlerine, çalışma prensibine, kullanılan akü çeşitlerine, uygun akü kapasitesinin nasıl seçileceğine, kurulum ve bakımda dikkat edilmesi gereken noktalara ve ilgili güvenlik standartlarına değinilecektir.

Asansör Acil Durum Elektrik Sistemine Giriş ve Amacı

Asansör acil durum elektrik sistemi -bazen elektrik kesintisi sistemi olarak da adlandırılır- şebeke elektriği kesildiğinde devreye giren bir yedek sistemdir. Bu sistem, asansör motoru ve kontrol devrelerinin ihtiyaç duyduğu gücü, bir acil durum elektric kaynağı (akü veya UPS gibi) aracılığıyla otomatik olarak sağlar, böylece asansör kabini en yakın kata taşınır ve kapılar açılır. Bu sayede yolcular asansörden mümkün olan en kısa sürede çıkar ve kabinde uzun süre mahsur kalmaları önlenir. Bu sistem genellikle elektrik kesintisini algıladıktan birkaç saniye sonra devreye girer ve asansörü katla kontrollü bir hizaya getirir. Bu özellik, acil durum jeneratörlerinin bulunmadığı konut binalarında özellikle kritik öneme sahiptir.

Asansör Acil Durum Elektrik Sisteminin Ana Bileşenleri

Asansör acil durum elektrik sistemi, birlikte çalışarak acil kurtarmayı mümkün kılan birkaç temel bileşenden oluşur. Bu sistemin en önemli bileşenleri şunlardır:

• Acil Durum Elektrik Kaynağı Ünitesi (UPS/Kart): Bu bölüm, şehir elektrik durumunu izleyen ve yedek elektrik kaynağına geçiş yapan akıllı elektronik devreler içerir. Bir elektrik kesintisi tespit edilir edilmez, bu ünite asansör devrelerini ana Elektrikten ayırır ve acil durum elektrik kaynağına bağlar. Bazı sistemler UPS (kesintisiz güç kaynağı) kullanırken, bazılarında asansör için özel olarak tasarlanmış özel bir kurtarma kartı (ARD) sahiptir. Bu ünite genellikle bir akü şarj cihazı, inverter (çevirici) ve kontrol rölelerinden oluşur.
• İnvertör (DC-AC dönüştürücü): İnvertör, akü DC gücünü asansör motorunun ihtiyaç duyduğu AC gücüne dönüştürmekten sorumludur. Asansör motorları çoğunlukla üç fazlı AC güçle çalıştığından, invertörün uygun voltaj ve frekansta üç fazlı bir sinüs dalgası üretmesi gerekir. Acil kurtarma sistemlerinde, invertör etkinleştirildikten sonra, asansörün nominal voltajına ve frekansına göre çıkışını ayarlayarak kabinin sorunsuz hareket etmesini sağlar. Modern invertörler, kurtarma operasyonları sırasında yavaş ve güvenli hareket sağlamak için VVVF (değişken voltaj ve frekans) teknolojisine sahiptir.
• Aküler: Akü, yedek enerjinin ana kaynağıdır. Bu sistemler genellikle, birkaç küçük akünün (genellikle 12 V) seri olarak bağlanmasıyla oluşturulan belirli bir toplam voltaja (örneğin, tasarıma bağlı olarak 36 V, 48 V, 72 V veya daha yüksek) sahip bir DC akü grubu kullanır. Akü normal koşullarda bekleme modunda tutulur ve sistemin dahili şarj cihazı tarafından tamamen şarj edilir. Elektrik kesildiğinde, aküde depolanan enerji, motoru ve kontrol devrelerine güç sağlamak için serbest bırakılır. Akü kapasitesi ve özellikleri, asansörü en yakın kata (ve kapıların açılmasına) tek seferde destekleyebilecek şekilde seçilmelidir. Akü tipleri ve uygun kapasitenin seçimi aşağıdaki bölümlerde açıklanacaktır.
• Acil durum kontrol paneli: Bu panel (ana asansör kontrol panelinin bir parçası veya ayrı bir panel olabilir), acil durum modunu yönetmek için gerekli kontrol devrelerini içerir. Bu panel, elektrik kesintisini algılama, şehir elektriğini kesme (ana kontaktör aracılığıyla) komutu verme ve akü gücünü devreye alma (akü kontaktörü aracılığıyla) gibi görevlerden sorumludur. Ayrıca bu puno, kurtarma işkemi için uygun yön ve hızı uygulaması amacıla asansör tahrik ünitesine (invertör) gerekli sinyalleri gönderir. Acil durum kontrol paneli, elektrik kesintisi anında tüm sistem bileşenleri arasında koordinatör görevi görür ve işlem sırasının doğru şekilde yürütülmesini sağlar.
• Sensörler ve güvenlik ekipmanları: Kurtarma sisteminin doğru şekilde çalışmasında çeşitli sensörler rol oynar. Bunlardan en önemlisi, voltaj düşüşünü anında algılayan ve kontrol ünitesini bilgilendiren şehir elektriği kesintisi algılama sensörü veya devresidir.

Bunun yanı sıra, kabin konum sensörleri (örneğin kat aralık sensörleri veya konum enkoderleri) en yakın katı belirlemek için kullanılır; böylece sistem kabinin hangi yöne hareket etmesi gerektiğini anlayabilir.Hareketin güvenli bir hızda (genellikle asansörün normal hızından daha düşük) gerçekleşmesini sağlamak için hız ve ivme sensörleri de kullanılabilir. Hız sınırının aşılması durumunda, sistemin frenleri devreye alabilmesi gerekir.Ayrıca batarya izleme devreleri (batarya voltajı ve kapasitesi) de birer sensör olarak kabul edilir ve bataryanın sağlığını ve şarj seviyesini sürekli kontrol eder.Bu sensörler ve devrelerin tümü, kurtarma işleminin güvenli ve kontrollü bir şekilde gerçekleşmesini sağlar.

Elektrik kesildiği andan kurtarma süreci tamamlana kadar sistemin çalişma prensibi

Asansör acil elektrik sisteminin çalışma süreci, elektrik kesintisi anından yolcuların tamamen tahliye edilmesine kadar adım adım ilerleyen bir dizi aşamayı içerir. Bu aşamalar özetle şu şekildedir:

2. Elektrik kesintisinin algılanması: Şehir elektriği kesildiği anda, voltaj izleme devresi bu durumu algılar. Sistem, kısa süreli voltaj dalgalanmalarında yanlış çalışmayı önlemek amacıyla genellikle kısa bir gecikme süresi uygular (örneğin 5 ila 10 saniye, bu süre ayarlanabilir). Eğer bu süre zarfında bina acil jeneratörle yeniden elektrik alırsa, kurtarma sistemi devreye girmez. Aksi takdirde gecikme süresi sonunda bir sonraki aşamaya geçilir.
3. Şebekeden ayrılma ve acil güç kaynağının devreye girmesi: Elektrik kesintisi onaylandıktan sonra, acil durum kontrol panosu asansörün ana şebekeyle bağlantısını kesmek için (ana kontaktörü kapatarak) komut verir. Ardından acil güç kaynağı kontaktörü devreye girer ve bataryaya bağlı olan inverter veya UPS, motorun güç devresini ve kontrol devrelerini beslemeye başlar. Bu noktada, asansör kontrol sisteminde fark edilir bir kesinti olmadan bataryalardan enerji almaya başlar.

4. Yön seçimi ve kabinin hareket ettirilmesi: Asansör kontrolörü veya kurtarma paneli, kabinin en yakın üst ve alt katlara göre mevcut konumunu (kat sensörleri veya enkoder kullanarak) değerlendirir ve kabinin hangi yöne hareket edeceğine karar verir.Birçok sistemde, hareket en kolay yönde, yani en az enerji gerektiren yönde yapılır (örneğin, yolcu bulunan kabin denge ağırlığından daha ağırsa aşağıya doğru, daha hafifse yukarı doğru hareket ettirmek daha kolaydır).En uygun yön belirlendikten sonra, sürücüye düşük hızda hareket komutu verilir. Asansör freni elektriksel olarak serbest bırakılır ve invertör tarafından motor sınırlı bir hızda dönmeye başlar, böylece kabin yavaşça en yakın kata ulaşır.Güvenlik standartları, yolcu güvenliğini sağlamak ve kat seviyesinde hassas bir duruş sağlamak için acil durum modunda seyahat hızını genellikle sınırlar (örneğin, maksimum yaklaşık 0,3 ila 0,6 m/s). Bu hareket sırasında sistem, aşırı yük gibi herhangi bir hatanın oluşmadığını izler ve gerekirse hızı veya direksiyonu ayarlar.
5. Kat seviyesinde duruş ve kapıların açılması: Kabin hedef kat seviyesine ulaştığı anda, durma komutu verilir ve asansörün mekanik freni devreye girerek kabini tamamen sabit kalması sağlanır. Ardındab, acil durum güç sistemikabin kapısını açma komutunu verir.Genellikle tek fazlı veya 24V ile çalışan asansör kapı motoru, asansör kapısını açmak ve yolcuların çıkmasını sağlamak için akü gücüyle de çalışır.Bu aşamada, yolculara yeterli görüş sağlamak için kabindeki acil durum aydınlatması da (ayrı bir akü veya aynı sistem aracılığıyla) sağlanır. Bazı sistemlerde, yolcuları kurtarma operasyonu hakkında bilgilendirmek için sesli bir uyarı veya önceden kaydedilmiş sesli mesaj da devreye alınır.

5. Kurtarma sisteminin devre dışı bırakılması ve normal çalışma moduna dönüş: Yolcular tahliye edildikten ve kurtarma operasyonu tamamlandıktan sonra, acil durum elektrik sistemi otomatik olarak devre dışı kalır. Şehir elektriği geri gelene kadar asansör kapalı veya bekleme modunda kalır. Şehir elektriği geri geldiğinde (veya bina jeneratörü etkinleştirildiğinde), kontrol paneli ana güç kaynağını asansör devresine yeniden bağlar. Şarj devresi daha sonra aküleri tam şarj seviyesine kadar şarj etmeye başlar, böylece sistem bir sonraki olaya hazır olur. Genellikle, elektrik geri geldikten sonra, asansörün normal hizmete hazır olması için ana kontrol sistemi tarafından sıfırlanması gerekir. Tüm bu adımlar otomatik olarak gerçekleştirilir ve otomatik sistemin çalışmadığı durumlar hariç, manuel müdahale gerektirmez. Bu durumda, bir teknisyen tarafından manuel kurtarma yöntemleri (Manuel fren ve el çarki (handle) kullanımı gibi) kullanılmalıdır.

Özetle, asansör acil durum elektrik sistemi, yukarıdaki adımları uygulayarak, bir elektrik kesintisi durumunda bile kabinde mahsur kalan yolcuların en fazla birkaç dakika içinde katlardan kurtarılmasını ve asansörün güvenli bir duruma dönmesini sağlar. Bu hassas ve zamanlanmış işlem dizisi, sistemin çeşitli bileşenleri (kontrol devresi, invertör, akü ve sensörler) arasındaki mükemmel koordinasyonun sonucudur ve hepsi ortak bir amaç için tasarlanmıştır: yolcu güvenliği.

Asansör Acil elektrik Sistemlerinde Kullanılan Akü Çeşitleri ve Her Birinin Avantaj ve Dezavantajları

Asansör acil elektrik sistemlerinde son derece güvenilir endüstriyel aküler kullanılır. Akü tipi seçimi, sistemin performansı, bakımı ve ömrü üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir.

En yaygın olarak kullanılan akü turleri şunlardır:

• Kapalı Kurşun-Asit Akü (Jel veya AGM dahil VRLA): Kurşun-asit aküler, uzun yıllardır asansör yedek elektrik sistemleri için yaygın bir tercih olmuştur. Bu aküler iki ana tiptedir: Silika jel formunda bir elektrolit içeren Jel Hücreli ve elektrolitin fiberglas plakalara emildiği AGM (Emici Cam Mat veya geleneksel Kapalı). Her ikisi de kapalı, bakım gerektirmez ve asit sızdırmaz. Kapalı kurşun-asit aküler, nispeten düşük ve uygun fiyatlı, güvenilir ve kısa bir süre için nispeten yüksek akım sağlayabilme özelliklerine sahiptir. Ayrıca çeşitli kapasite ve boyutlarda mevcuttur ve istenen voltaj/kapasiteye ulaşmak için seri veya paralel olarak kolayca bağlanabilirler. Özellikle jel aküler daha iyi derin deşarj kapasitesine sahip olup titreşim ve darbeye dayanıklıdır; AGM aküler ise daha yüksek anlık akım sağlayabilir ve biraz daha yüksek şarj hızına sahiptir. Bununla birlikte, kurşun-asit aküler genel olarak şu dezavantajlara sahiptir: yeni teknolojilere göre daha düşük enerji yoğunluğu (belirli bir enerji miktarı için daha fazla ağırlık ve hacme sahiptirler), daha yavaş şarj hızı (tam şarj olmaları daha uzun sürer) ve çok yüksek sıcaklıklarda veya tekrarlanan derin deşarjlarda daha kısa ömür. Kullanım ömürleri genellikle yaklaşık 3 ila 5 yıldır (kaliteye ve kullanım koşullarına bağlı olarak), ardından değiştirilmeleri gerekir. Genel olarak, birçok asansör acil kurtarma sistemi, makul fiyatları ve kabul edilebilir performansları nedeniyle hala VRLA (jel veya AGM) aküler kullanmaktadır.
• Nikel-Kadmiyum (NiCd) aküler: Nikel-Kadmiyum aküler, özellikle endüstriyel uygulamalarda ve zorlu koşullarda kullanılan bir diğer seçenektir. NiCd’nin öne çıkan avantajı, dayanıklılığı ve yüksek çevrim ömrüdür; Bu aküler, kurşun-asit aküler ile karşılaştırıldığında çok daha fazla şarj/deşarj döngüsüne dayanabilir ve bazı endüstriyel tiplerinin 10 yıl veya daha fazla kullanım ömrü vardır. Ayrıca ortam sıcaklığına karşı daha az hassastırlar ve geniş bir sıcaklık aralığında güvenilir performans sağlarlar. Yüksek deşarj oranlarına karşı iyi toleransa sahiptirler ve gerektiğinde büyük anlık akımlar sağlayabilirler. Bu özellikler NiCd’yi sıcak ortamlarda (örneğin sıcak makine daireleri) bulunan veya çok yüksek güvenilirlik gerektiren asansörlerde kullanışlı hale getirir. Ancak, önemli dezavantajları da vardır: ilki, kurşun-asit akülerden daha pahalı olmalarıdır. İçlerinde kullanılan malzemeler (özellikle kadmiyum) daha yüksek bir üretim maliyetine sahiptir. İkincisi, bu akülerin atılmasını ve geri dönüştürülmesini zorlaştıran ve çevreye zararlı olan kadmiyum metalinin toksisitesidir. NiCd aküler ayrıca hafıza etkisinden de muzdariptir, yani sürekli olarak düşük hızlarda deşarj edilip şarj edilirlerse kullanılabilir kapasiteleri azalabilir; ancak uygun şarj yönetimi bu etkiyi bir dereceye kadar azaltabilir. Özetle, maliyet ve çevresel sorunlara rağmen, nikel-kadmiyum akü, günümüzde daha az kullanılsa da, yüksek güvenilirliği ve uzun ömrü sayesinde asansör acil durum sistemleri için değerli bir seçenektir.
• Lityum iyon akü: Son yıllarda akü teknolojisinin gelişmesiyle birlikte, lityum iyon akü, yedek acil sistemleri için modern bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Lityum akülerin en önemli avantajı, çok daha yüksek enerji yoğunluklarıdır; yani aynı ağırlık ve hacimde kurşun-asit akülere göre çok daha fazla enerji depolayabilirler. Bu, akü kurulumu için alanın sınırlı olduğu asansörler için onları ideal bir seçenek haline getirir. Li-ion aküler ayrıca daha hızlı şarj olur ve daha kısa sürede tam kapasiteye ulaşabilir ve ayrıca daha uzun bir çevrim ömrüne sahiptirler (kurşun-asit akülerin şarj/deşarj çevrimlerinin birkaç katı kadar dayanabilirler). Daha düşük ağırlıkları, taşıma ve kurulumlarını da kolaylaştırır.

Asansör acil durum güç sistemi akü tiplerinin karşılaştırma tablosu

Özellik	Kapalı Kurşun-Asit Akü (VRLA)	Nikel-kadmiyum (NiCd) pil	Lityum iyon (Li-ion) pil
Enerji yoğunluğu	Li-ion’dan daha düşük	Orta (Li-ion’dan daha az)	Çok yüksek (mükemmel enerji yoğunluğu)
Enerji depolama kapasitesi	Benzer boyuttaki NiCd’den biraz daha fazla	Benzer kapasitede VRLA’ya benzer	Çok yüksek (VRLA ve NiCd’den çok daha yüksek)
Şarj hızı	Yavaş	Yavaş	Çok hızlı
Faydalı ömür	3 ila 5 yıl	5 ila 10 yıl	5 ila 10 yıl veya daha fazla
Yüksek sıcaklıklara dayanıklılık	Yüksek sıcaklıklarda kullanım ömrü kısalır	VRLA’dan daha iyi, daha iyi yüksek sıcaklık performansı	Yüksek sıcaklıklarda (yüksek ısı) yaşam süresinin kısalması riski
Titreşim ve şok direnci	Dirençli	İyi, titreşime dayanıklı	Dirençli
Fiyat	Düşük maliyetli ve uygun fiyatlı	VRLA’dan daha pahalı	VRLA ve NiCd’den daha pahalı
Çevresel etkiler	Daha çevre dostu (kurşun ve asit nedeniyle)	Zehirli (özellikle kadmiyum)	Geri dönüşüm ve taşıma açısından zararlıdır (dikkatli yapılmalıdır)
Hafız etkisi	HAYIR	(Hafıza etkisi) vardır	HAYIR
Bakım ihtiyacı	Bakım gerektirmez	Bakım gerektirmez	Bakım gerektirmez (ancak bir BMS sistemi gerektirir)
Sıcaklık hassasiyeti	HAYIR	Li-ion’dan daha az hassas	Isıya duyarlı
Kapalı alanlarda kullanım	Daha fazla alana ihtiyaç var	İyi, ancak Li-ion’dan daha ağır	Sınırlı alanlar için ideal
Kurulum ve taşıma	Daha ağır	Nispeten ağır	VRLA ve NiCd’den daha hafif
Bir koruma sistemine (BMS) ihtiyaç var	HAYIR	HAYIR	Evet (sıcaklık, voltaj ve akım koruması için)

Diğer pil türleri: Yukarıdakilere ek olarak, bazı özel uygulamalarda nikel-metal hidrit (NiMH) piller veya süper kapasitörler de kullanılabilir. Bu iyi bir fikirdir. Çok verimlidirler ve çok uzun bir ekonomik ömre sahiptirler, ancak asansör motorunu bir dakika boyunca çalıştırmak için çok büyük bir kapasitör bankası gerekir ki bu da haklı bir gerekçe değildir. Yukarıdaki üç ana kategori, asansör acil kurtarma sistemleri için de geçerlidir.

Doğru pil kapasitesi nasıl seçilir?

Bir asansör acil durum güç sistemi için doğru akü kapasitesini seçmek çok önemli bir teknik husustur. Akü kapasitesi, en kötümser koşullarda (örneğin kabinin tam ağırlığı ve en yakın kata mümkün olan en uzun mesafe) yeterli enerji sağlayacak kadar büyük olmalıdır. Akü kapasitesini belirleyen temel faktörler asansör motor gücü, kurtarma operasyonları için gereken süre, sistem verimliliği ve güvenlik payıdır . Aşağıda bunların her birini ele alacağız:

• Motor gücü ve enerji gereksinimi: İlk olarak, asansör motorunun kabini en yakın kata taşımak için ne kadar enerji tüketeceğini tahmin etmek gerekir. Örneğin, asansör motorunun nominal gücü 5 kW olsun ve en kötü durumda kabini hareket ettirmek için yaklaşık 30 saniye (0,5 dakika veya 0,0083 saat) yük altında aküden güç alması gereksin. Gerekli enerji, güç ve zamanın çarpımına eşittir. Bu örnekte, 5 kW veya 5.000 watt çarpı 0,0083 saat, yani 41,5 Wh (watt-saat) enerji gerekir. İnverter kayıpları ve motor verimliliği (örneğin yaklaşık %70 genel verimlilik) hesaba katıldığında, gerekli enerji yaklaşık 60 Wh olarak tahmin edilebilir. Akü sistemi 48 V ise, 60 Wh sağlamak için 48 V’ta yaklaşık 1,25 Ah kapasiteli bir aküye ihtiyacımız vardır (çünkü 60 Wh, 48 V’a bölündüğünde 1,25 Ah’ye eşit olacaktır). Elbette, akünün çok fazla deşarj olmaması ve gelecekte de aynı performansı gösterebilmesi için her zaman bir güvenlik payı göz önünde bulundurulmalıdır. Dolayısıyla pratikte, birden fazla kurtarma operasyonunu ve zamanla kademeli kapasite kaybını karşılamak için bu örnekte 5Ah veya 10Ah kapasiteli 48V’luk bir akü seçilebilir

• Kapasite için pratik kural: Asansör sektörü, akü kapasitesi seçimi için bazı basit pratik kurallar getirmiştir. Bu kurallardan birine göre, akü kapasitesi (Ah cinsinden), asansör motorunun anma akımının (Amper cinsinden) en az üçte biri olmalıdır. Örneğin, asansör motorunun anma akımı 21 A ise, akü kapasitesi 7 Amper-saatten az olmamalıdır. Bu pratik kural, akünün motora birkaç on saniyeden birkaç dakikaya kadar güç sağlayabileceğini garanti eder. Ayrıca, başlatma ve yavaş çalışma akımını sağlamak için UPS/inverter gücünün motor gücünün en az yarısı olması önerilir. Elbette, doğru kapasite tespiti sistem verimliliğinin, motor verimliliğinin ve hatta ortam sıcaklığının dikkate alınmasını gerektirir ve hesaplamalarda ölçülü olmak daha iyidir.
• Pratik örnek: Konuyu daha anlaşılır kılmak için gerçek bir örneği ele alalım. 10 katlı bir binada 20 kW motor kullanan 1600 kg kapasiteli 20 kişilik bir asansörde, tasarlanan acil kurtarma sistemi, 10 adet 12 V 9 Ah aküden oluşan 120 V akü kullanmaktadır. Bu akü grubunun (120 V, 9 Ah) toplam kapasitesi yaklaşık 1080 Wh’dir (1,08 kWh). Bu aküler, 20 kW motorla çalışan bir arabayı birkaç dakika boyunca hareket ettirmek için gereken gücü sağlayabilir; bu da arabayı rayın ortasından en yakın kata götürmek ve kapıları açmak için yeterlidir. Bu örnek, yüksek güçlü motorlar için çok daha yüksek bir akü kapasitesinin gerekli olduğunu göstermektedir. Yukarıda belirtilen sistemde akü kapasitesinin motor akımına oranı aynı kurala göre seçilir (20 kW’lık üç fazlı bir motorun nominal akımı yaklaşık 35-40 A’dir, bunun üçte biri ~ 12 Ah’dir ve 9 Ah’lik kapasite yakın ve kabul edilebilirdir).

• Akü bankası voltajı: Akülerin toplam voltajının belirlenmesi de önemlidir. Birçok asansör acil kurtarma cihazı standart DC voltajlarıyla (örneğin 36V, 48V, 72V, 96V veya 120V) çalışır. Daha yüksek voltajlar, belirli bir güç için daha az akım gerektirmesi avantajına sahiptir ve bu da kablo boyutunu ve kayıpları azaltabilir. Diğer yandan, çok yüksek voltajlar daha fazla akü ve akü serisi için daha fazla güvenlik devresi gerektirir. Sistem üreticileri genellikle motor gücüne göre optimum voltajı önerir. Büyük motorlar (örneğin 10kW üzeri) için genellikle 96 veya 110V DC kullanılırken, küçük ev tipi asansörler için 48V yeterli olabilir. Hem güç hem de enerji sağlamak için voltaj ve Ah kapasitesi seçimi koordine edilmelidir.

• Diğer teknik hususlar: Güç ve zamana ek olarak, kapasite seçerken dikkate alınması gereken başka faktörler de vardır. Bunlardan biri çalışma sıcaklığıdır; soğuk havalarda akü daha az kapasite sağlar, bu nedenle akü soğuk bir ortamda bulunuyorsa (örneğin kışın ısıtılmayan bir makine dairesi), ek kapasite düşünülmelidir. Bir diğeri ise akü ömrü ve zaman içindeki kapasite kaybıdır; sistem genellikle zaman içinde %30 kapasite kaybı olsa bile görevi yerine getirebilecek şekilde tasarlanır. Bu nedenle, daha uzun bir kullanım ömrü sağlamak için başlangıçta minimum hesaplamadan daha büyük bir akü seçilebilir. Ayrıca akü akım değeri (C oranı) de önemlidir; akü, aşırı voltaj düşüşü olmadan motorun ihtiyaç duyduğu anlık akımı sağlayabilmelidir. Kurşun-asit aküler genellikle yavaş deşarj için tasarlanmıştır, bu nedenle hızlı deşarjlar sırasında (örneğin 1-2 dakika içinde) etkin kapasiteleri nominal kapasiteden biraz daha az olacaktır; bu da dikkate alınmalıdır. Diğer yandan, lityum ve NiCd aküler büyük akımları sağlamada daha iyidir. Kısacası, tasarım mühendisi bu faktörleri özetleyerek ve bazen de pratik testler yaparak, asansör acil kurtarma sisteminin her durumda başarıyla çalışmasını sağlayacak optimum akü kapasitesini ve kombinasyonunu belirler.

Piller hakkında çok önemli noktalar:

• Üretim tarihi: Pillerin bir son kullanma tarihi vardır. Her zaman en son üretim tarihli pilleri satın alın.
• Eş zamanlı değiştirme: Bir pil arızalanırsa, tüm pil setini değiştirin. Eski pillerin yanında yeni bir pil kullanmak, şarj ve deşarjda dengesizliğe neden olur ve yeni pilin hızla hasar görmesine yol açar.
• Güvenilir marka: Piyasadaki saygın ve bilinen markaları kullanın. Düşük kaliteli pillerin gerçek kapasitesi daha düşüktür ve kullanım ömürleri çok kısadır.

On iki voltluk bir pil kullanıldığını varsayarsak – Pil kapasitesini seçmeye yönelik genel bir kılavuz

Asansör acil durum güç sistemi kurulumu ve bakım ipuçları

Asansör acil durum güç sisteminin düzgün ve uzun süreli çalışmasını sağlamak için, doğru kurulum ilkelerine uyulması ve periyodik bakım yapılması esastır. Bu konudaki en önemli noktalar şunlardır:

• Ekipmanların doğru ve güvenli kurulumu: UPS/ARD ünitesi ve aküler uygun bir yere (tercihen asansör makine dairesine veya ana kontrol panelinin yakınına) monte edilmelidir. Kurulum yeri kuru ve aşırı ısıdan uzak olmalıdır. Aküler kapalı olsa bile, ömürleri kısalacağı için uzun süre yaklaşık 30 santigrat derecenin üzerindeki sıcaklıklara maruz bırakılmamalıdır. Ayrıca, aküler etrafında havalandırma için yeterli alan bulunmalıdır. Elektrik bağlantıları (akü ile invertör arasındaki ve acil durum sistemi ile asansör paneli arasındaki iletişim kabloları) uzman bir kişi tarafından yapılmalı ve yüksek akımlarda voltaj düşüşleri ve aşırı ısınma meydana gelmemesi için uygun kablo boyutları kullanılmalıdır. Kısa devre veya aşırı akım durumunda aküyü ve devreyi korumak için akü devresine sigorta veya koruyucu şalter takılmalıdır. Ayrıca şehir elektriği ve akü bağlantı kesme ve tekrar bağlama kontaktörlerinin mutlaka birbirine bağlı olması (aynı anda asla bağlanmaması) gerekir, bu durum montaj sırasında kontrol edilmelidir.

  Asansör acil durum güç sistemlerinin doğru kurulumu için ipuçlarının özeti

  Özellik	Tanım
  Kurulum yeri	Akü montaj yeri kuru ve aşırı ısıdan uzak olmalıdır.
  Depolama sıcaklığı	Uzun süreli kullanımlarda pillerin 30°C’nin üzerindeki sıcaklıklara maruz bırakılmaması gerekir, aksi takdirde kullanım ömürleri kısalır.
  Havalandırma	Depolama alanının yeterli havalandırmaya sahip olması gerekir.
  Sigortalar ve koruma şalterleri	Yüksek akım çekimi sırasında gerilim düşümünü ve aşırı ısınmayı önlemek için akü devresinde sigorta veya koruma şalterleri bulunmalıdır.
  Kilitleme kontaktörleri	Şebeke ve akü bağlantı kesme ve tekrar bağlama kontaktörleri aynı anda bağlanmayı önlemek için birbirine kilitlenmelidir.

• Periyodik Muayene ve Test: Acil kurtarma sisteminin düzgün çalıştığından emin olmak için periyodik olarak test edilmesi çok önemlidir. En az birkaç ayda bir simüle edilmiş bir elektrik kesintisi gerçekleştirilmesi ve akü, invertör ve acil durum kontrol panelinin düzgün çalışıp çalışmadığının kontrol edilmesi önerilir. Bu testler, kabinin akü modunda hareket etmesini, kapıların açılmasını ve acil durum ışıklarının ve alarmın çalışmasını sağlamayı içermelidir. Pratik teste ek olarak, akülerin voltajını ölçmek ve akü kapasitesini düzenli aralıklarla (örneğin yılda bir) test etmek faydalıdır.
• Akü Bakımı: Bakım gerektirmeyen aküler bile periyodik muayene gerektirir. Akü terminalleri temizlik ve korozyon açısından kontrol edilmeli ve gerekirse temizlenmelidir. Şarj cihazı tarafından akülere uygulanan tampon şarj voltajı, akü ömrünü en üst düzeye çıkarmak için istenen seviyede (akü üreticisi tarafından önerildiği gibi) olmalıdır; düşük voltaj, yetersiz şarja ve sülfatlanmaya (kurşun-asit durumunda) neden olurken, yüksek voltaj aşırı ısınmaya ve ömrün kısalmasına neden olur. Akülerde herhangi bir şişme, sızıntı veya olağandışı koku ciddiye alınmalı ve arızalı akü değiştirilmelidir. Piller, henüz hasarlı görünmeseler bile, kapasiteleri kademeli olarak azaldığı için genellikle 3 ila 5 yılda bir (VRLA için) önleyici olarak değiştirilmelidir. Lityum pillerde, hücrelerin BMS izlemesi önemlidir ve sorun bildirilirse, bunlar giderilmelidir.
• Servis ve bakım için güvenlik ipuçları: Acil durum güç sistemiyle çalışmak, elektrik güvenliği kurallarına uyulmasını gerektirir. Seri bağlı aküler, dokunulduğunda ciddi elektrik çarpmasına neden olabilecek tehlikeli voltajlara (onlarca ila yüzlerce volt DC) sahip olabilir. Bu nedenle, bakım yalnızca eğitimli bir teknisyen tarafından yapılmalı ve uygun yalıtım araçları ve eldivenler kullanılmalıdır. Panel üzerinde çalışırken, önce sistemi devre dışı bırakın ve ilgili sigortaları veya kesicileri kapatın. Ayrıca, şehir elektriği kesilse bile aküler enerji depolamış ve sistem devreleri aktif olabilir. Asansörde bir UPS sistemi olduğunu teknisyenlere bildirmek için makine dairesine uyarı levhaları yerleştirmek faydalıdır.

Yukarıdaki noktalara uyulmasıyla, asansör acil durum güç sistemi her zaman hazır durumda kalacak ve gerektiğinde kusursuz bir şekilde çalışacaktır. Önleyici bakım, bu tür güvenlik ekipmanlarının güvenilirliğini ve kullanım ömrünü artırmanın anahtarıdır.

Son olarak, asansör acil durum güç sistemi, asansörün tasarım ve işletiminde genel bir güvenlik taahhüdünün bir parçasıdır. Bu sistemlerin kullanımı, kriz zamanlarında yolculara gönül rahatlığı sağlamakla kalmaz, aynı zamanda çoğu durumda güvenlik yasalarına ve standartlarına uymak için de önemlidir. Standart talimatlara uyulması ve uygun bakım yapılmasıyla, bu sistemler yıllarca hazır kalabilir ve ihtiyaç anında hayat kurtararak insanların kabinde mahsur kalmasını önleyebilir.