Asansörler, modern dikey ulaşımın temel taşlarıdır. Bu karmaşık sistemlerin güvenli, verimli ve uzun ömürlü çalışması, her bir bileşeninin düzenli olarak bakımının yapılmasına bağlıdır. Bu bileşenler arasında en kritik olanlardan biri, kabini ve karşı ağırlığı taşıyan çelik halatlardır. Çelik halatların sağlığı ve performansı, doğrudan doğruya doğru yağlama prosedürlerine bağlıdır. Bu makalede, asansör çelik halat yağlamasının neden bu kadar önemli olduğunu, nasıl yapılması gerektiğini ve doğru ürünün nasıl seçileceğini detaylı bir şekilde ele alacağız.
Asansör yağı çeşitleri hakkında bilgi edinmek ister misiniz? : Asansör Yağları Hakkında Kapsamlı ve Teknik Kılavuz
1. Neden Asansör Çelik Halatlarını Yağlamak Gerekir?
Çelik halat yağlaması, basit bir bakım işlemi olmanın çok ötesinde, asansör sisteminin güvenliği ve dayanıklılığı için hayati bir zorunluluktur. Yağlamanın temel amaçları şunlardır:
- Sürtünmeyi Azaltmak (Sürtünme Kontrolü): Bir çelik halat, bir araya getirilmiş çok sayıda tel ve demetten oluşur. Halat, tahrik kasnağı üzerinden geçerken veya bükülürken, bu teller ve demetler birbirine sürtünür. Aynı zamanda halat ile kasnak yivi arasında da harici bir sürtünme meydana gelir. Yağlama, bu iç ve dış sürtünmeyi en aza indirerek hem halatın hem de kasnağın ömrünü uzatır.
- Aşınmayı Önlemek: Sürtünmenin azalması, doğrudan metal-metal temasının ve dolayısıyla aşınmanın önüne geçer. Özellikle teller arasındaki “sürtünme korozyonu” (fretting corrosion) adı verilen ve halatın iç yapısını zayıflatan tehlikeli bir aşınma türü, doğru yağlama ile engellenir. Bu, halatın mukavemetini korumasını sağlar.
- Korozyondan Korumak: Asansör kuyuları genellikle nemli, tozlu ve sıcaklık değişimlerine maruz kalan ortamlardır. Yağlayıcı, halatın yüzeyinde ve iç yapısında koruyucu bir film tabakası oluşturarak metali neme, suya ve diğer aşındırıcı etkenlere karşı korur. Bu, paslanmayı ve korozyon kaynaklı kopmaları engeller.
- Kullanım Ömrünü Uzatmak: Yukarıda sayılan tüm faydalar bir araya geldiğinde, düzenli ve doğru bir şekilde yağlanan çelik halatların kullanım ömrü, yağlanmayan veya yanlış yağlanan halatlara göre önemli ölçüde artar. Bu durum, hem maliyetten tasarruf sağlar hem de asansörün güvenlik standardını yükseltir.
2. Asansör Çelik Halat Yağının Bileşenleri Nelerdir?
Asansör halat yağları, özel olarak formüle edilmiş gelişmiş ürünlerdir. Genellikle şu üç ana bileşenden oluşurlar:
- Baz Yağ (Base Oil): Yağlayıcının ana sıvı kısmıdır. Mineral, sentetik veya biyobazlı olabilir. Sentetik baz yağlar, daha geniş sıcaklık aralıklarında stabil performans gösterdikleri ve daha uzun ömürlü oldukları için genellikle tercih edilir.
- Kalınlaştırıcı (Thickener): Baz yağa jel benzeri, daha kıvamlı bir yapı kazandıran sabun veya polimer bazlı bir bileşendir. Kalınlaştırıcı, yağın halata yapışmasını sağlar, damlamasını ve hareket sırasında savrulmasını engeller. Lityum veya kalsiyum sabunları yaygın olarak kullanılır.
- Katkı Maddeleri (Additives): Yağın performansını artırmak için eklenen kimyasallardır. Başlıcaları şunlardır:
- Aşınma Önleyici (AW) ve Aşırı Basınç (EP) Katkıları: Yüksek yük altında metal yüzeyleri korur.
- Korozyon Önleyiciler: Pas ve korozyona karşı korumayı güçlendirir.
- Yapışkanlık Artırıcılar: Yağın halata daha iyi tutunmasını sağlar.
- Antioksidanlar: Yağın zamanla oksitlenerek bozulmasını yavaşlatır.
3. Asansör Çelik Halatları Ne Zaman Yağlanmalıdır?
Yağlama zamanlaması, “ne kadar” sorusu kadar “ne zaman” sorusunun da önemli olduğu kritik bir konudur. Hem yetersiz yağlama hem de aşırı yağlama tehlikelidir.
- Periyodik Bakım Programı: Yağlama, mutlaka yetkili asansör bakım firması tarafından belirlenen düzenli bakım takviminin bir parçası olmalıdır. Bu takvim, asansör üreticisinin tavsiyelerine ve yerel yönetmeliklere (örn: Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği) uygun olmalıdır.
- Görsel Muayene: Bakım teknisyeni her kontrolde halatları görsel olarak incelemelidir. Aşağıdaki belirtiler yeniden yağlama gerektiğine işaret eder:
- Halat yüzeyinin kuru, mat veya tozlu görünmesi.
- Dış tellerde pas (korozyon) başlangıcı.
- Halatın içinden gelen kırmızımsı-kahverengi toz (sürtünme korozyonu belirtisi).
- Demetler arasındaki boşluklarda yağlayıcı kalmaması.
- Çevresel ve Kullanım Faktörleri: Yüksek nemli (deniz kenarı), tozlu veya kimyasal buharların olduğu ortamlardaki asansörler daha sık yağlama gerektirir. Benzer şekilde, hastane, AVM veya yoğun konutlar gibi trafiği çok olan asansörlerin halatları da daha sık kontrol edilmelidir.
ÖNEMLİ UYARI: Aşırı yağlama, halat ile tahrik kasnağı arasındaki sürtünmeyi (tahrik kabiliyetini) tehlikeli bir şekilde azaltabilir. Bu durum, kabinin kaymasına neden olabilir. Ayrıca fazla yağ, toz ve kiri toplayarak aşındırıcı bir macun oluşturur ve asansör kuyusuna damlayarak kirliliğe yol açar.
4. Asansör Çelik Halatları Nasıl Yağlanır?
Bu işlem, kesinlikle eğitimli ve sertifikalı asansör bakım teknisyenleri tarafından, gerekli tüm güvenlik önlemleri alınarak yapılmalıdır.
- Güvenlik ve Hazırlık: Asansör, bakım moduna alınır ve tüm enerji kaynakları güvenli bir şekilde kesilir. Gerekli kişisel koruyucu donanımlar (eldiven, gözlük vb.) kullanılır.
- Temizlik (En Önemli Adım): Yeni yağ uygulanmadan önce, halat yüzeyindeki eski yağ, kir, toz ve döküntüler tamamen temizlenmelidir. Bu işlem genellikle sert kıllı bir tel fırça ve/veya halata zarar vermeyen, yanıcı olmayan özel solventler kullanılarak yapılır. Temizlik yapılmazsa, yeni yağ halatın çekirdeğine nüfuz edemez ve etkisiz kalır.
- Uygulama Yöntemleri:
- Manuel Uygulama: Fırça, rulo veya özel eldivenler yardımıyla yağın halata sürülmesi yöntemidir. Yavaş ve zahmetli olabilir.
- Sprey Uygulaması: Aerosol kutulardaki yağların püskürtülmesiyle yapılır. Hızlıdır ancak yağın halatın çekirdeğine nüfuz etmesi zordur.
- Basınçlı Yağlama Sistemleri (En Etkili Yöntem): Halatın etrafına kelepçelenen özel bir aparat vasıtasıyla yağ, yüksek basınçla doğrudan halatın içine enjekte edilir. Bu yöntem, hem iç hem de dış tellerin mükemmel bir şekilde yağlanmasını sağlar ve en çok tavsiye edilen yöntemdir.
- Kontrol ve Fazlalığın Alınması: Yağlama sonrası asansör birkaç kez en alt ve en üst katlar arasında çalıştırılarak yağın halat boyunca eşit şekilde dağılması sağlanır. Son olarak, halat üzerindeki fazla yağ temiz bir bezle silinerek damlama ve kayma riski ortadan kaldırılır.
5. Türkiye’de Mevcut Asansör Çelik Halat Yağı Markaları
Türkiye pazarında hem yerli hem de uluslararası birçok kaliteli marka bulunmaktadır. Yaygın olarak bulunan ve bakım firmaları tarafından kullanılan bazı markalar şunlardır:
- Uluslararası Markalar:
- Klüber Lubrication (Özellikle özel ve yüksek performanslı ürünleriyle tanınır)
- Shell
- Mobil
- Castrol
- FUCHS
- SKF
- Yerli ve Yaygın Markalar:
- Petrol Ofisi
- Opet
- Bazı yerli endüstriyel yağ üreticilerinin özel ürünleri
6. En İyi Asansör Çelik Halat Yağı Markası Hangisidir?
“En iyi marka” kavramı görecelidir ve tek bir cevap vermek doğru olmaz. En iyi yağ, sizin asansörünüzün özel ihtiyaçlarına en uygun olan yağdır. Karar verirken şu faktörler göz önünde bulundurulmalıdır:
- Üretici Tavsiyesi: Her zaman ilk ve en önemli referans noktası, asansör üreticisinin tavsiyesidir.
- Çalışma Koşulları: Asansörün çalıştığı ortamın sıcaklığı, nem oranı ve maruz kaldığı toz miktarı gibi faktörler, mineral veya sentetik bazlı bir ürün seçimi konusunda belirleyici olabilir.
- Performans Özellikleri: Seçilecek ürünün; mükemmel nüfuz etme (penetrasyon) kabiliyeti, yüksek yapışkanlık, üstün korozyon koruması ve geniş bir çalışma sıcaklığı aralığı sunması gerekir.
- Teknik Servis Uygunluğu: Bakım firmanızın tecrübeli olduğu ve özelliklerini iyi bildiği bir markayı tercih etmek de uygulama kalitesini artırabilir.
Genel bir kanı olarak, Klüber, FUCHS, Mobil gibi endüstriyel yağlar konusunda uzmanlaşmış markaların yüksek performanslı ürünleri, kritik uygulamalar için genellikle güvenilir seçenekler olarak kabul edilir.
Sonuç
Asansör çelik halatlarının yağlanması, göz ardı edilemeyecek kadar önemli bir güvenlik ve bakım prosedürüdür. Doğru ürünün seçilmesi, doğru zamanda ve doğru yöntemle uygulanması, sadece halatların ve ilgili ekipmanların ömrünü uzatmakla kalmaz, aynı zamanda asansörün emniyetli ve sorunsuz çalışmasını da garanti altına alır. Bu kritik işlem, her zaman bu alanda eğitimli, tecrübeli ve yetkili profesyonellere bırakılmalıdır. Unutmayın ki, doğru yapılan bir yağlama, görünmez bir güvenlik kalkanı görevi görür.
Yorum yok